Σήμερα θα σας μιλήσω για το θέμα της εφηβείας και κυρίως για το πέρασμα από το παιδικό στην εφηβεία. Είναι ένα από τα δυσκολότερα θέματα που απασχολεί όχι μόνον την οικογένεια ενός εφήβου αλλά και τον ίδιο τον ψυχαναλυτή. 

Σε όλη την πορεία της κλινικής μου εμπειρίας συνάντησα πολλούς εφήβους. Ενδιαφέρον είναι ο τρόπος με τον οποίο ο κάθε έφηβος αντιμετωπίζει τις διάφορες δυσκολίες που συναντά στον μικρόκοσμο του -την οικογένεια- και στον μακρόκοσμο του δηλαδή το κοινωνικό. 

Το παιδί είναι το σύμπτωμα του γονικού ζεύγους. Αυτή η πρόταση μας είναι απαραίτητη για να μπορέσουμε να ξεδιπλώσουμε την προβληματική πάνω στην οποία δουλεύουμε σήμερα. 

Τι εννοούμε όταν λέμε πως το παιδί είναι το σύμπτωμα των γονιών του; Θα λέγαμε πως εκπροσωπεί την αλήθεια του ζευγαριού. Το μικρό παιδί είναι αποτέλεσμα μιας συνάντησης μεταξύ δύο ανθρώπων. Δύο επιθυμιών θα λέγαμε οι οποίες συναντιούνται τυχαία στη ζωή. Αυτή η στιγμή της συνάντησης είναι καθοριστική για την υπόλοιπη ζωή τους. Το παιδί είναι το αποτέλεσμα αυτής της τυχαίας συνάντησης η οποία κατά βάθος κάθε άλλο παρά τυχαία υπήρξε γιατί κάτι άγγιξε ο ένας στον άλλο σε ασυνείδητο επίπεδο το οποίο τους έκανε να ζήσουν την υπόλοιπη τους ζωή μαζί.  

Αλλά πάλι τι θα πει όταν λέμε πως το παιδί εκπροσωπεί την αλήθεια των γονιών του; Ε αυτός ο καρπός της συνάντησης που είναι το παιδί φέρει πάνω του χαραγμένα τα στοιχεία, τα μνημονικά ίχνη της ιστορίας του κάθενος από τους γονείς. Ο καθένας φέρει την δική του προσωπική ιστορία και βάση αυτής της ιστορίας πραγματοποιήθηκε η συνάντηση τους. Το παιδί φέρει λοιπόν ασυνείδητα όλα τα σημαίνοντα στοιχεία του καθενός. Τι εννοούμε όταν λέμε τα σημαίνοντα του καθενός; Μα τίποτα άλλο από τις επιθυμίες, φόβους τις ασυνείδητες σκέψεις του πατέρα και της μητέρας του. Όπως και ο ίδιος ο γονέας κουβαλάει τα σημαίνοντα των δικών του γονιών. Είναι αυτά τα σημαίνοντα λοιπόν και κυρίως αυτά τα ασυνείδητα σημαίνοντα που καθορίζουν την ύπαρξη του μικρού αυτού υποκειμένου. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα και η λέξη υποκείμενο γιατί ετυμολογικά μας παραπέμπει σε κάτι πού είναι υπό του κειμένου. Με άλλα λόγια ο καθένας μας έρχεται στον κόσμο υπαγόμενος σε ένα κείμενο. Δεν είμαστε μια τάπουλα ράζα πάνω στην οποία θα έρθει να εγγραφεί κάτι αλλά ερχόμαστε ήδη εγγεγραμμένοι στο κείμενο που έχουν γράψει ήδη από πριν οι γονείς μας. 

Το μικρό υποκείμενο λοιπόν θα έρθει να χτίσει τον κόσμο του σε σχέση με τα στοιχεία αυτά που έλαβε από τις επιθυμίες των γονιών του. Πρέπει να σημειώσουμε πως το υποκείμενο εν γένει δεν είναι ένα ον το οποίο είναι ερμητικά κλεισμένο στον εαυτό του αλλά αλληλεπιδρά με το ευρύτερο του περιβάλλον. Πάντοτε όμως σε σχέση με τα στοιχεία, τα σημαίνοντα που κουβαλά προ της γέννησης του. 

Τα σημαίνοντα που φέρει λοιπόν το υποκείμενο θα χτίσουν τον κόσμο του και θα θεμελιώσουν τις αξίες και τα ιδανικά της προσωπικότητας του. Βάση λοιπόν των ιδανικών και των αξιών αυτών θα βάλει τον άξονα ο οποίος θα καθορίσει όλη την υπόλοιπη του ζωή. Αυτά τα ιδεώδη του εγώ όπως αναφέρει ο Φρόυντ προέρχονται από την λειτουργία του Πατέρα. Διαφορετικά θα λέγαμε από την Πατρική μεταφορά. 

Η Πατρική μεταφορά δεν είναι τίποτα άλλο από τον τρόπο που ο Πατέρας παρεισφρέει στο θανατηφόρο δίδυμο παιδί-μητέρα. Είναι αυτός που θα χαράξει στο παιδί τα στοιχεία-ιδανικά όπως προαναφέραμε στο παιδί. Ο Πατέρας είναι αυτός που γαληνεύει τον ψυχισμό του παιδιού. Είναι αυτός ο οποίος βάζει την τάξη. Η τάξη στον ψυχισμό του μικρού μας υποκειμένου είναι απαραίτητη για να μπορέσει να υπάρξει. Είναι απαραίτητη για να μπορέσει να αποκτήσει την αντίληψη του σώματος του. Απαραίτητη για να μπορέσει να είναι όν λειτουργικό στον εσωτερικό και εξωτερικό του κόσμο. Αν αυτή η Πατρική παρείσφρηση απουσιάζει τότε τα χειρότερα έπονται στη μελλοντική ζωή του μικρού υποκειμένου. 

Το παιδί λοιπόν περνάει τις διάφορες φάσεις των πρώτων 5 χρόνων του στην αποκλειστική σχέση με τους γονείς του ενσωματώνοντας το κάθε τι που τους αφορά και τους απασχολεί. Από τις πρώτες περιποιήσεις του σώματος του από τη μητέρα μέχρι την είσοδο του στο σχολείο. 

Αυτές οι στιγμές της περιποίησης του από τη μητέρα είναι καθοριστικές για την μετέπειτα ψυχική και σωματική του ωρίμανση. Αυτό που θέλουμε να καταδείξουμε είναι το πόσο σημαντικό για το παιδί ο τρόπος που η μητέρα περιποιείται το παιδί της. Οι στιγμές του θηλασμού, της καθαριότητας του σώματος του της τροφής του εν γένει σηματοδοτούν τον τρόπο αντίληψης του για τον κόσμο. Τον τρόπο με τον οποίο θα έρθει να σχηματίσει τις σχέση του με τον άλλο είτε αυτός ο άλλος είναι ένα πρόσωπο του ευρύτερου του περιβάλλοντος είτε αυτός ο Άλλος είναι το σχολείο ή ο κοινωνικός του περίγυρος. 

Γιατί είναι τόσο σημαντικές οι πρώτες περιποιήσεις του παιδιού από τον/την τροφό του; Μάλλον θα λέγαμε τις καθιστά τόσο σημαντικές για αυτό; Αυτό που τις καθιστά τόσο σημαντικές είναι ο τρόπος με τον οποίο η μητέρα αναφέρεται στο παιδί. Ο τρόπος με τον οποίο ΜΙΛΑ στο παιδί της. Την ώρα που το περιποιείται, την ώρα που του απευθύνεται μεταφέρει κάτι από τη δική της υπόσταση, το δικό του είναι, τη δική της επιθυμία. Το παιδί επενδύει τα λόγια που ακούει από τη μητέρα και σχηματίζει μέσω αυτών τις δικές του αναπαραστάσεις για τον κόσμο και τη ζωή. Φιλτράρει δηλαδή κάθε σημαίνον και το ενσωματώνει σηματοδοτώντας τον τρόπο που θα αποκτήσει την αντίληψη της εικόνας του σώματος του. Είναι ο τρόπος με τον οποίο θα αποκτήσει τον έλεγχο της εικόνας του. Ότι αυτό είναι το χέρι, το κεφάλι, η καρδιά, το στομάχι κλπ. Αυτή η στιγμή της αντίληψης της εικόνας του λαμβάνει χώρα στον 6ο -18ο μήνα της ζωής του. Είναι η πιο σημαντική μας στιγμή στη ζωή. Η αγαλλίαση που βιώνει το μικρό παιδί είναι συγκλονιστική. Μπορούμε να το δούμε με τον τρόπο με τον οποίο κοιτάει τον εαυτό του στον καθρέφτη γυρνώντας σε κάποιο ενήλικα για να του αναγνωρίσει αυτό το οποίο βλέπει και το οποίο του προκαλεί τεράστια χαρά. 

​

Αναγνωρίζοντας τον εαυτό του στον καθρέφτη, σχηματίζει την ολότητα του σώματος του μέσα από το λόγο του Άλλου. Ο Άλλος θα του δώσει τα στοιχεία-σημαίνοντα όπως είπαμε τα οποία θα το στηρίξουν στην συνέχεια της ζωής του. Το τραγικό είναι από τη στιγμή που το παιδί παύει να αναζητά από τον Άλλο την αναγνώριση της εικόνας του την οποία αρχίζει να αντιλαμβάνεται για πρώτη φορά. Είναι εδώ όπου η Πατρική λειτουργία διαμεσολαβείται  μεταξύ της μητέρας και του παιδιού.  

Η Πατρική λειτουργία είναι  ο άξονας, το στήριγμα του μικρού υποκειμένου στη ζωή. Χωρίς την πατρική διαμεσολάβηση το παιδί είναι καταδικασμένου στην εξορία από το σώμα του. Είναι πια ένας οργανισμός με διάφορα μέρη χωρίς να έχουν κάποια σχέση μεταξύ τους. Σκόρπια μέλη, ασύνδετα χωρίς κάτι να τα συνδέει και να τα βάζει σε τάξη. Διαφορετικά θα λέγαμε πως ο λόγος της μητέρας δεν επέτρεψε την πατρική διαμεσολάβηση. Η μητέρα είναι ικανοποιημένη με το παιδί της και δεν έχει καμία ανάγκη κάποιον άλλο, είναι δηλαδή πλήρης στη σχέση της με το παιδί. Αυτή η τόσο πραγματική πληρότητα οδηγεί το παιδί στην ψυχική ανισορροπία με όποια μορφή αυτή εκδηλωθεί στο μέλλον. 

Το παιδί λοιπόν περνάει στην περίοδο τη λανθάνουσα όπως γνωρίζουμε. Είναι η περίοδος όπου το μικρό μας υποκείμενο αφήνει πίσω του, απωθεί οτιδήποτε έχει να κάνει με τον μικρόκοσμο του. Είναι η περίοδος όπου απωθούνται στο ασυνείδητο όλες οι αναπαραστάσεις τις οποίες έχτισε κατά τη νηπιακή του περίοδο. Το παιδί πια περνάει στην περίοδο της κοινωνικοποίησης. Στη συναναστροφή με τους συμμαθητές του και τους δασκάλους του. Με την εκπαιδευτική αγωγή περνάει πια στην ωρίμανση του ψυχισμού του. Έχουμε κρατούμενο βέβαια πως οι πρώιμες σεξουαλικές διεργασίες απωθούνται στο ασυνείδητο. Μη ξεχνάμε πως η ανατροπή που φέρνει ο Φρόυντ στην κοινωνία αφορά την παιδική σεξουαλικότητα. Όπως μας αναφέρει στην «εισαγωγή στην ψυχανάλυση» το μικρό παιδί δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από κάποιον ενήλικα αναφορικά με τη σεξουαλικότητα. Το παιδί είναι ένας πολύμορφα διαστροφικός. Το ασυνείδητο του ενήλικα δε διαφέρει από το ασυνείδητο του παιδιού. Όπως είχαμε αναφέρει προηγουμένως, το υποκείμενο φέρει τα σημαίνοντα της προσωπικής του οικογενειακής ιστορίας, του δικού του οικογενειακού αστερισμού μέσω των οποίων σημαινόντων σχηματίζει τον δικό του ατομικό μύθο τον οποίο ακολουθεί σε όλη του τη ζωή. 

Στη λανθάνουσα περίοδο, καθόλου τυχαίο που την ονομάζουμε λανθάνουσα το παιδί αρχίζει να εγγράφεται στην ομάδα μέσα από τις φιλίες, τα κοινά ενδιαφέροντα με τα άλλα παιδιά, τα παιγνίδια.. Η σεξουαλικότητα απωθείται χάριν του κοινωνικού. Εκεί όπου το παιδί αρχίζει να σχηματίζει τα ενδιαφέροντα του και τις κλήσεις του. Θα λέγαμε πως η λανθάνουσα περίοδος είναι μια περίοδος μετουσίωσης. Εκεί όπου κάθε τι το οποίο κατασκεύασε κατά την νηπιακή περίοδο μέχρι την είσοδο στην παιδικότητα περνάει σε αγρανάπαυση. Μια μεσοπερίοδος η οποία διαρκεί μέχρι την ήβη. Εκεί όπου το Ξύπνημα της Άνοιξης χτυπάει την πόρτα κάθε προέφηβο. Ένα ξύπνημα το οποίο κάθε άλλο παρά ευχάριστο μπορεί να είναι. Ξύπνημα λοιπόν γιατί τον καλεί στην επαναπροσέγγιση της παλιάς ξεχασμένης νηπιακής περιόδου. Μια περίοδος καθοριστική της μετέπειτα κοινωνικής του πορείας. Μιας περιόδου καθοριστικής με τη συνάντηση του με το Άλλο φύλο και συγκεκριμένα με τη σεξουαλική απόλαυση.

​

Το μεταίχμιο μεταξύ της λανθάνουσας περιόδου και της εφηβείας είναι η ήβη η οποία εκτείνεται από το 8ο έτος μέχρι το 12ο. Είναι η περίοδος κατά τη οποία αρχίζει η ωρίμανση των γεννητικών οργάνων μέσα από μια ολική διαμόρφωση του σώματος. Το σώμα αλλάζει, η εικόνα στον καθρέφτη μεταβάλλεται. Άξιο παρατήρησης είναι το γεγονός της σχολικής αποτυχίας η οποία εμφανίζεται κατά την περίοδο του 8ου χρόνου του παιδιού, της τρίτης τάξης του δημοτικού μέχρι και το τέλος γυμνασίου. 

Ο Ορέστης μου αναφέρει κάποια στιγμή στη θεραπεία πως δε μπορεί να ελέγξει τα άκρα του. Αισθάνεται πως του ξεφεύγουν από τον έλεγχο. Νιώθει ατσούμπαλα. Εκνευρίζεται και δε μπορεί να κάθεται ήσυχος σε μια θέση γιατί το σώμα του τον ξεπερνάει. Η συνάντηση του με τη σεξουαλικότητα είναι προ το πυλών. 

Αυτή η σωματική μεταμόρφωση συνοδεύεται με ψυχικές ανατροπές για τον εκκολαπτόμενο έφηβο. Θυμόμαστε πως τα ιδεώδη τα οικογενειακά του παιδιού τον συνοδεύουν σ’ όλη την πορεία την οποία διανύει κατά την λανθάνουσα περίοδο μέχρι την ήβη. Μπαίνοντας στην φάση της ήβης το νεαρό μας υποκείμενο αισθάνεται να το κλονίζει κάτι το οποίο τόσο καιρό το συντρόφευε στη ζωή του. Τα ιδεώδη αυτά αρχίζουν να τρίζουν, να χάνουν τη βαρύτητα που είχαν μέχρι τώρα. Αυτοί που εξέφραζαν τα στηρίγματα αυτά αρχίζουν να αμφισβητούνται από το νεαρό μας έφηβο. Η πατρική εικόνα η οποία ήταν πάντοτε σημείο αναφοράς για το παιδί κλονίζεται. Ο μέχρι τώρα ιδεατός πατέρας, ο μοναδικός, ο τεράστιος αρχίζει να σμικραίνει. Πόσες φορές ακούμε τα παιδιά στο σχολείο ή στις παρέες να λέει το ένα στο άλλο πόσο καλύτερο αυτοκίνητο έχει ο δικός του πατέρας από του συμμαθητή του ή πως τα κατάφερε ο πατέρας σε κάποια κατάσταση που του συνέβηκε;

Τι γίνεται τώρα με το νεαρό μας έφηβο; Ποιό στήριγμα θα έρθει να καλύψει το κενό της προηγούμενης φάσης της παιδικής ηλικίας; Ποιος πατέρας θα μπορέσει να τον βοηθήσει στα νέα του ερωτήματα τα οποία τον καλούν να πράξει; Ο πατέρας της πραγματικότητας δεν είναι πια επαρκής να απαντήσει, πράγμα που τον κάνει να τα χάνει και να απογοητεύεται μερικές φορές. Είναι μια περίοδος κρίσιμη και για τον γεννήτορα-πατέρα και για τη μητέρα. Με διαφορετικό τρόπο ο καθένας και από άλλο μονοπάτι το οποίο δε θα επεξεργαστούμε αυτή τη στιγμή. 

 Το υποκείμενο έχει την ανάγκη ενός πατέρα ο οποίος δεν είναι αυτός  που τον συντρόφευε μέχρι τώρα. Ο πατέρας της παιδικής φαντασιακής παντοδυναμίας εκπίπτει. Ο έφηβος έχει την ανάγκη ενός πατέρα ο οποίος να δίνει μια εγγύηση στην ύπαρξη του (ek- sistence). Κάτι εσωτερικά μια δύναμη τον ωθεί προς τη ζωή. Η ίδια η ζωή τον εγκαλεί να αναλάβει την ύπαρξη του. Είναι η πιο δύσκολη φάση της ανθρώπινης εξέλιξης. Είναι η περίοδος κατά την οποία θα λέγαμε πως παίζονται όλα για όλα όσον αφορά τη σχέσεις τις οποίες θα αναπτύξει με τους/τις συντρόφους του. Η οικογενειακή θαλπωρή που ένιωθε ο έφηβος παύει να ισχύει. Καινούργια ερωτήματα γεννιούνται στο νεαρό μας έφηβο. Η ίδια η ερώτηση εγκαλεί τον ίδιο να απαντήσει στα αινίγματα αυτά της ζωής. Αν απευθυνθεί στον πατέρα ή στη μητέρα απογοητεύεται γιατί θα μείνει ακάλυπτος. Τι μπορεί λοιπόν να κάνει απέναντι στο χάσμα που ανοίγεται μπροστά του; Η αμφισβήτηση είναι συνεχώς παρούσα η οποία ξεκινάει από τους γονείς και εκτείνεται στον καθηγητή, το σχολείο και την κοινωνία την ίδια. 

Την υπαρξιακή του αυτή αγωνία την απευθύνει συνεχώς στον Άλλο είτε αυτός ο Άλλος είναι ο γονέας είτε ο καθηγητής είτε ο ιερέας είτε μια ομάδα. Προκαλεί τον Άλλο να του δώσει απάντηση ενώ την ίδια στιγμή η αμφισβήτηση είναι το στοιχείο αντιπαλότητας. Η επιθετικότητα εμφανίζεται σε κάποιες περιστάσεις με βιαιότητα, θυμό και εκρήξεις. 

Τι να κάνει λοιπόν για να αντέξει τον τρόμο που βιώνει στον ψυχισμό του; Δεν υπάρχει τίποτα  άλλο από το να ψάξει πέραν του γνωστού πια περιβάλλοντος του. Ο νεαρός έφηβος γίνεται πια ταξιδιώτης της ζωής. Θα περπατήσει σ’ αυτήν για να βρει την επιθυμία του. Να βρει απαντήσεις για τα αινίγματα που του γεννήθηκαν. Βλέπουμε λοιπόν εφήβους να εγγράφονται σε διάφορες οργανώσεις, συλλόγους ποδοσφαιρικούς, άλλους να στέφονται σε ουσίες, άλλους στη βία, το ρατσισμό κλπ.

Τις απαντήσεις λοιπόν θα τις δώσει ο ίδιος μέσα από τα στοιχεία που είχε συλλέξει κατά την παιδική του ηλικία. Αυτά τα ερωτήματα που έμειναν αναπάντητα έρχεται η στιγμή που ζητάνε απάντηση και ο έφηβος σαστίζει απέναντι τους γιατί τον υπερβαίνουν. Τα ερωτήματα αναφορικά με την επιθυμία του πατέρα και της μητέρας τα οποία τον απασχολούσαν ως παιδί και τα οποία αποκοίμισε για κάποια χρόνια ξυπνούν και ζητάνε απαντήσεις. Το ξύπνημα της Άνοιξης είναι η ίδια η απάντηση που θα δώσει ο έφηβος στα ερωτήματα αυτά. Το ξύπνημα της σεξουαλικότητας στην πράξη. Σεξουαλικότητα δεν εννοούμε το σεξ αν και περιλαμβάνεται σ’ αυτήν αλλά το ξύπνημα του σώματος ως μια δύναμη εσωτερική η οποία θέλει να εκφραστεί. Αυτό το ξύπνημα δεν είναι σχεδόν καθόλου ευχάριστο για το νεαρό μας έφηβο. Θα λέγαμε πως η εφηβεία είναι ένα τραυματικό ραντεβού με το παρελθόν.

Ο Θωμάς είναι ένας έφηβος στα 14 χρόνια. Για πρώτη φορά αισθάνεται μέσα του ότι τίθενται επί τάπητος ερωτήματα γύρω από τη σεξουαλική συνάντηση με το Άλλο φύλο. Αυτό που τον χαρακτηρίζει είναι το άγχος δηλαδή  το πώς θα μπορέσει να προσεγγίσει το Άλλο φύλο. Λέει ότι ο πατέρας του δε μπορεί να τον βοηθήσει πια γύρω από τα θέματα που τον απασχολούν στη συγκεκριμένη φάση της ζωής του.  Ζητά από έμενα να του απαντήσω στα ερωτήματα του γύρω απ’ αυτό το αδύνατο που τον φέρνει αντιμέτωπο με το άγχος. Η απάντηση όμως η οποία θα του έδινα δε θα κάλυπτε την αγωνία του Θωμά. Αντίθετα θα κάλυπτε προσωρινά το άγχος του ωθώντας τον να απευθυνθεί και κάπου αλλού και κάπου αλλού χωρίς ποτέ να τον καλύψει τίποτα. Αντιμέτωπος με το αναπάντητο ο Θωμά φτιάχνει ένα όνειρο, βλέπει το εξής όνειρο:

Βρίσκεται στο υπόγειο ενός στοιχειωμένου σπιτιού με πολλούς δαιδαλώδεις διαδρόμους. Βιώνει ένα τρόμο γιατί καταλαβαίνει ότι χάθηκε. Βρίσκεται σε αδιέξοδο, δεν βρίσκει πουθενά τρόπο διαφυγής. Κάποια στιγμή βλέπει ένα φως και το ακολουθεί. Φτάνοντας κοντά βλέπει να αναδύεται μέσα από μια αχλή (brume) μια φιγούρα η οποία δεν ήταν καθαρή. Το μόνο που ακούει είναι μια φωνή που τον καλεί να βγει από το τούνελ δίνοντας του το χέρι. Προς στιγμή ο Θωμάς διστάζει αλλά η επιμονή της φωνής τον κάνει να κινηθεί προς την έξοδο. 

Ποια είναι αυτή η φωνή που εγκαλεί τον Θωμά στην έξοδο; Για ποια έξοδο αναφερόμαστε; Η φωνή αυτή είναι η ίδια η πατρική λειτουργία η οποία δεν είναι πια αυτή της παιδικής φαντασιακής κατασκευής αλλά αυτή της εγγύησης η οποία τον εγκαλεί να περάσει το κατώφλι της παιδικότητας και να περάσει στον κόσμο της ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ. Γιατί είναι ο Πατέρας ο εγγυητής της επιθυμίας όχι ως πραγματικός, ως γεννήτορας, όχι ως ο πατέρας του Νίκου, του Ορέστη, του Μάριου αλλά ένας πατέρας ως έννοια σύμφωνα με αυτήν που αναφερθήκαμε στην αρχή της συζήτησης μας. Πατέρας δεν είναι ποτέ ο γεννήτορας.

Ύστερα από την τελευταία του δοκιμασία μέσα από το όνειρο που έκανε, ο Θωμάς έρχεται να θέσει πια τα δικά του ερωτήματα απέναντι σ’ αυτό το αναπάντητο του Άλλου. Διερωτάται για αυτό που του συμβαίνει και δεν μπορεί να προχωρήσει πιο πέρα χωρίς να μπει στη διαδικασία του άγχους. Μου αναφέρει πως κάπου υπάρχει κάτι κρυμμένο και πως θα λυθεί μόνον όταν καταφέρει να βρει το όνομα αυτού που πράγματος! Με άλλα λόγια ο Θωμάς εισάγεται στο μονοπάτι το οποίο θα τον οδηγήσει στη δική του επιθυμία αλλά με ένα κόστος γιατί αυτή η επιθυμία δε μπορεί να συναντηθεί αν δεν περάσει μέσα από ερωτήματα και αγωνία. 

Ένα δεύτερο κλινικό απόσπασμα. Ο Μιχάλης είναι 23 χρονών στο δεύτερο έτος του Πανεπιστημίου. Χωρίζει τη ζωή του σε 2 φάσεις. Η μία όταν ήταν 15 χρονών και η άλλη στα 22. Στην πρώτη φάση κυριαρχεί μια συνάντηση με το άλλο φύλο αλλά μεγαλύτερης ηλικίας. Ο Μιχάλης δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στη συνάντηση αυτή και απογοητεύεται. Περνά για κάποια χρόνια αποτραβηγμένος από το κοινωνικό. Ήταν σε κατάθλιψη όπως λέει. Αργότερα, στη δεύτερη φάση, έρχεται ξανά σε συνάντηση με μια γυναίκα αλλά και πάλι απογοητεύεται διότι ούτε αυτή η συνάντηση πετυχαίνει. Αυτό που περιγράφει είναι η φρίκη που βίωσε και στις δύο φάσεις όταν συνάντησε το άλλο φύλο. Δεν ήξερε πως να διαχειριστεί το σώμα του.

Ο Μιχάλης αρχίζει να φέρνει στις συνεδρίες το θέμα του πατέρα και τις δυσκολίες που συναντά με τις αντιλήψεις και τις προσδοκίες του πατέρα του απ’ αυτόν. Η απώλεια των ιδεωδών που τον συντρόφευαν μέχρι το τέλος της παιδικής ηλικίας και που του εξασφάλιζαν μια ασφάλεια, οδηγούν τον Μιχάλη στην κατάθλιψη. Ψάχνει κάτι στο οποίο να μπορεί να ακουμπήσει ώστε να μπορέσει να στηρίξει την σεξουαλική του ταυτότητα. (το ΙΑ που ξεσηκώνει το ia της ναρκισσιστικής εικόνας). 

Η δοκιμασία που έχει να περάσει ο έφηβος παίζεται στην συνάντηση με το άλλο φύλο. Στην περίπτωση του Μιχάλη βλέπουμε την αγωνία που απευθύνει στον αναλυτή αναφορικά με την επιλογή του ερωτικού του αντικειμένου το οποίο δε μπορεί να διαχειριστεί με τα στοιχεία που είχε μέχρι τώρα.

Προκαλεί εντύπωση το ότι μιλάμε για την εφηβεία και αναφερόμαστε σε ένα νεαρό 23 ετών! Πράγματι γιατί η εφηβεία δεν έχει να κάνει με χρονική εξέλιξη όταν μιλάμε για το ψυχικό. Η εφηβεία θα λέγαμε πως είναι μια στιγμή λογική γιατί το υποκείμενο μπορεί να βρίσκεται στην εφηβεία ακόμα και όταν είναι πέραν των 20 ετών και παραπάνω. Πόσους πατέρες βλέπουμε να βρίσκονται σε μια τέτοια εφηβική κατάσταση η οποία κάποια στιγμή έρχονται σε σύγκρουση με το παιδί τους; 

O έφηβος καλείται να προσέλθει σε μια συνάντηση με το έτερο φύλο. Έρχεται, επομένως να αναλάβει κάτι από τη σεξουαλικότητα στην πράξη αναφορικά με την επιλογή του ερωτικού αντικειμένου. Η επιλογή αυτή γνωρίζουμε πως έχει γίνει ήδη νωρίτερα κατά την παιδική φάση εξέλιξης. Τώρα καλείται να την οικειοποιηθεί πρακτικά. Στο σημείο αυτό, δηλαδή κατά την επικείμενη συνάντηση με τη σεξουαλική απόλαυση, κορυφώνεται όλη του προβληματική μαζί με τα όποια επακόλουθα φέρει μέσα από τα περάσματα στην πράξη. 

Η θέση του υποκειμένου αλλάζει όταν διερωτάται για τον ίδιο τον εαυτό του. Μια ανατροπή ενεστοποιείται η οποία παραπέμπει στο « τί θέλει ο άλλος από μένα; ». Ο Θωμάς και ο Παναγιώτης πιστεύω πως μπαίνουν στο μονοπάτι της συνάντησης με την ίδια τους την επιθυμία. 

Ο έφηβος περνά το δικό του δράμα απέναντι στον ίδιο του εαυτό και τον κοινωνικό νόμο, γιατί οι ανατροπές που θα δεχτεί και θα επιλέξει ως κοινωνικό όν θα έχουν και τις αντίστοιχες επιπτώσεις στον ίδιο και το άμεσο του περιβάλλον.

​

Γιώργος Κωνσταντίνου
Ψυχαναλυτής - Αθήνα
Μέλος του Φόρουμ της Αθήνας
Τηλ: +306977238422
E-mail: giokons@gmail.com